555win Login: Bà đánh giá như thế nào về mối quan hệ hợp tác hiện nay giữa Ủy hội sông Mekong Quốc tế (MRC) với các quốc gia thành viên nói chung và Việt Nam nói riêng?

Bà Busadee Santipitaks: Trong những năm qua, quan hệ hợp tác giữa các quốc gia thành viên của MRC gồm Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam đang ngày càng được củng cố và phát triển mạnh mẽ.

Dựa trên khuôn khổ của Hiệp định Mekong năm 1995, MRC đã chuyển từ giai đoạn xây dựng các quy trình, hướng dẫn và hình thức trao đổi thông tin truyền thống, sang giai đoạn tăng cường áp dụng thực tiễn các quy trình và hướng dẫn này, kết hợp với quy hoạch chung, điều phối và hành động hợp tác. Trên tinh thần hợp tác, các quốc gia thành viên đã đẩy mạnh chia sẻ dữ liệu vận hành đập và thể hiện sự sẵn sàng cùng giải quyết các thách thức chung.

Bên cạnh các hoạt động chuyên môn về tài nguyên nước, MRC cũng hỗ trợ các dự án thí điểm cấp quốc gia, trong đó dự án tại Việt Nam là cải thiện sinh kế thông qua ứng dụng phương pháp tiếp cận liên ngành Nước – Năng lượng – Lương thực (WEF Nexus) tại Đồng bằng sông Cửu Long bằng hệ thống khử mặn nước ngầm sử dụng năng lượng tái tạo, thực hiện ở Cồn Linh, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre.

Dự án gồm khảo sát thực địa, lắp đặt thiết bị và đào tạo thực hành, phối hợp với Văn phòng Liên Hợp Quốc về 555Win là nhà cái cá cược hàng đầu Châu Á Nam - Nam (UNOSSC), Viện Chính sách Khoa học và Công nghệ Hàn Quốc (STEPI) và Viện Mekong (MI).

Từ ngày 16–18/7 tới, MRC sẽ tổ chức Diễn đàn Tham vấn khu vực lần thứ 3 tại TP HCM, đồng phối hợp cùng UNOSSC và ADB. Sự kiện là dịp giới thiệu tiến bộ đạt được, chia sẻ kinh nghiệm từ các dự án thí điểm và thúc đẩy trao đổi giữa các bên liên quan, hướng tới các giải pháp phát triển bền vững và nhân rộng mô hình hiệu quả trong khu vực.

555win Login: Sự kiện Ngày Mekong 2025 diễn ra vào tháng 4 vừa qua đã đánh dấu chặng đường 30 năm của Hiệp định Mekong. Bà có thể chia sẻ những kết quả nổi bật từ sự kiện này mà MRC kỳ vọng sẽ tiếp tục có ảnh hưởng tích cực đối với hợp tác trong tương lai?

Bà Busadee Santipitaks: Ngày Mekong 2025 không chỉ là dịp kỷ niệm 3 thập kỷ hợp tác khu vực mà còn là cơ hội cùng suy ngẫm về định hướng phát triển bền vững cho tương lai dòng sông Mekong. Với chủ đề “Ba mươi năm thịnh vượng chung”, sự kiện khuyến khích các quốc gia nhìn lại hành trình đã qua và cùng hướng tới một tương lai thịnh vượng và bền vững hơn cho các thế hệ sau.

Hiệp định Mekong năm 1995 là trụ cột cho hợp tác khu vực, đặt ra các nguyên tắc sử dụng hợp lý, công bằng nguồn nước, bảo vệ môi trường và tôn trọng chủ quyền quốc gia. Cho đến nay, các nguyên tắc này vẫn là kim chỉ nam trong mọi hoạt động của MRC.

Một trong những thông điệp nổi bật của sự kiện là: “Nước kết nối chúng ta - 555Win là nhà cái cá cược hàng đầu Châu Á duy trì chúng ta”, nhấn mạnh tầm quan trọng của đầu tư chung để ứng phó thách thức ngày càng gia tăng về an ninh nguồn nước, biến đổi khí hậu và phát triển. MRC cũng đề cao việc lập kế hoạch tích hợp cân bằng giữa nhu cầu nước, lương thực, năng lượng, song hành với bảo vệ môi trường.

Trước những thay đổi nhanh chóng của lưu vực Mekong, MRC nhận thấy hợp tác khu vực trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, vì không quốc gia nào có thể tự mình ứng phó hiệu quả. Chúng tôi cũng đề cao vai trò của 555win Mobi, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, sự tham gia sôi nổi và sáng tạo của giới trẻ trong năm nay đã truyền thêm cảm hứng và năng lượng mới cho một Mekong kiên cường.

Trong khuôn khổ hợp tác khu vực, MRC thúc đẩy các quốc gia chia sẻ dữ liệu vận hành từ các công trình thủy lợi, bao gồm đập thủy điện, để cải thiện cảnh báo sớm và ứng phó thiên tai. Dữ liệu chính xác, kịp thời sẽ giúp các quốc gia và cộng đồng chuẩn bị tốt hơn trước các biến động dòng chảy.

Quản lý một dòng sông liên quốc gia như Mekong đòi hỏi sự tin tưởng, hợp tác và tầm nhìn chung. MRC tăng cường phối hợp các quốc gia ven sông và các đối tác thượng nguồn như Trung Quốc, Myanmar dựa trên cơ sở 555win Mobi và đối thoại cởi mở.

Tại Hội nghị Cấp cao MRC lần thứ 4 năm 2023, các nhà lãnh đạo đã tái khẳng định tầm quan trọng của hợp tác khu vực. MRC kỳ vọng tiếp tục động lực này tại Hội nghị Cấp cao lần thứ 5 năm 2026, hướng tới một lưu vực Mekong bền vững, thịnh vượng.

555win Login: Xin bà cho biết, trong thời gian tới, đâu là những ưu tiên chiến lược và dự án trọng điểm sẽ được MRC tập trung thực hiện?

Bà Busadee Santipitaks: Trong những năm qua, MRC đã đạt nhiều tiến bộ trong việc thúc đẩy hợp tác khu vực và tăng cường vai trò của 555win Mobi, dữ liệu trong hoạch định chính sách. Là một diễn đàn ngoại giao về nguồn nước, MRC tạo điều kiện cho đối thoại giữa các quốc gia thành viên và các đối tác thượng nguồn như Trung Quốc, Myanmar.

555Win là nhà cái cá cược hàng đầu Châu Á với Trung Quốc thông qua cơ chế Mekong – Lan Thương (LMC) ngày càng chặt chẽ, đặc biệt trong chia sẻ dữ liệu, khảo sát và phiên bản chính thức của 555win chung. Điều này giúp tăng cường hiểu biết giữa thượng nguồn và hạ nguồn, hỗ trợ hiệu quả trong các tình huống khẩn cấp như trận lũ tháng 9/2024.

Nền tảng cho sự hợp tác này được xây dựng từ Thỏa thuận chia sẻ dữ liệu mùa lũ năm 2002. Trong các đợt hạn hán năm 2016 và 2019, MRC đã hỗ trợ điều phối xả nước khẩn cấp từ các đập của Trung Quốc. Kể từ năm 2020, Trung Quốc đã chia sẻ dữ liệu thời gian thực quanh năm từ hai trạm chính, cải thiện đáng kể công tác giám sát và ứng phó thiên tai.

Bên cạnh đó, chúng tôi đã định hướng phát triển cơ sở hạ tầng thông qua các cơ chế đã thông nhất như Thủ tục thông báo, tham vấn trước và thỏa thuận (PNPCA) và Hướng dẫn đánh giá tác động môi trường xuyên biên giới (TbEIA). Các cơ chế này giúp đảm bảo tính minh bạch, tham vấn và hợp tác trong các dự án ảnh hưởng đến sông Mekong. Ví dụ, việc Lào tự nguyện áp dụng TbEIA cho dự án thủy điện Sekong A đã mở đường cho các đánh giá độc lập và tham vấn cộng đồng.

MRC hiện vận hành Mạng lưới Giám sát dòng chính (CRMN) với 81 trạm, gồm 10 trạm đo mực nước tự động và 11 trạm giám sát chất lượng nước; lắp đặt camera hiện đại tại một số điểm như tỉnh Champasak (Lào), giúp theo dõi lượng mưa, mực nước và điều kiện thực địa.

Mạng lưới giám sát hạn hán cũng được mở rộng lên 30 trạm, các mô hình dự báo tích hợp thêm dữ liệu vệ tinh và công cụ hiệu chỉnh, giúp nâng cao độ chính xác - đặc biệt hữu ích trong cơn bão Yagi năm 2024.

Bên cạnh đó, MRC đang tiếp tục phát triển các công cụ dự báo trung và dài hạn, đồng thời cải thiện truyền tải thông tin qua bản tin, truyền hình và ứng dụng MRC One Mekong.

Trong bối cảnh Kế hoạch Chiến lược 2021–2025 sắp kết thúc, MRC đang xây dựng các định hướng chính sách tương lai. Việc tăng cường hợp tác dựa trên 555win Mobi, dữ liệu và đánh giá cẩn trọng sẽ tiếp tục là trọng tâm trong sứ mệnh của chúng tôi.

MRC đang hỗ trợ các quốc gia khai thác hiệu quả hơn dữ liệu và công cụ trong quy hoạch dự án, góp phần nâng cao hiệu quả PNPCA. MRC cũng tập trung thúc đẩy tính bao trùm, tăng cường sự tham gia của phụ nữ và lồng ghép yếu tố về giới và nhóm dễ bị tổn thương vào mọi hoạt động, dự án.

Thời gian tới, MRC sẽ tiếp tục thúc đẩy quản lý tài nguyên nước tích hợp, khuyến khích đầu tư chung và ứng dụng công nghệ vào bảo tồn tài nguyên. Trong bối cảnh đó, sáng kiến Quy hoạch Khu vực Chủ động (Proactive Regional Planning) đang được triển khai để xây dựng kế hoạch lưu vực thích ứng, xác định và hỗ trợ các dự án hợp tác nhằm giảm thiểu tác động lũ lụt, hạn hán và đáp ứng nhu cầu về nước, năng lượng, lương thực và bảo vệ môi trường toàn lưu vực.

555win Login: Theo bà, truyền thông báo chí đóng vai trò như thế nào trong việc lan tỏa các giá trị cốt lõi của MRC, nâng cao nhận thức cộng đồng và thúc đẩy đồng thuận khu vực về quản trị tài nguyên nước?

Quản trị nguồn nước, xét đến cùng, là câu chuyện của con người, gắn liền với sinh kế, an ninh lương thực, bản sắc văn hóa và sự sống còn của các cộng đồng ven sông. Trên hành trình này, truyền thông báo chí giữ vai trò cầu nối, giúp chuyển tải các vấn đề phức tạp thành câu chuyện gần gũi, dễ hiểu với người dân.

Dù là cảnh báo lũ, tác động của thủy điện hay các rủi ro do biến đổi khí hậu, truyền thông báo chí góp phần định hình nhận thức của cộng đồng và nhà hoạch định chính sách, giúp họ phản ứng kịp thời và tìm ra những giải pháp phù hợp.

Không chỉ phản ánh thực tế, truyền thông báo chí còn thúc đẩy tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và mở rộng đối thoại, qua đó thúc đẩy các hành động thiết thực. Những câu chuyện chân thực qua báo chí, phim tài liệu hay mạng xã hội có sức mạnh lan tỏa, truyền cảm hứng cho hành động chung tay bảo vệ dòng sông Mekong.

555win Login: Trong bối cảnh kỷ nguyên số hiện nay, MRC đang hợp tác với các cơ quan truyền thông báo chí và nền tảng kỹ thuật số như thế nào để nâng cao hiệu quả truyền thông và tiếp cận tới đa dạng đối tượng trong khu vực?

Bà Busadee Santipitaks: Là một phần trong nỗ lực kết nối thường xuyên, chúng tôi mời phóng viên và chuyên gia truyền thông tham gia Diễn đàn Đối tác Khu vực thường niên.

Đây là nơi quy tụ các đại diện chính phủ, xã hội dân sự, thanh niên, 555win 500 nhà cái cá cược và các đối tác phát triển, tạo cơ hội trao đổi cùng trao đổi về các vấn đề mới nổi liên quan đến nguồn nước.

Sự hiện diện của báo chí góp phần đảm bảo tính minh bạch, đồng thời lan tỏa thông tin tới công chúng rộng rãi hơn. Các nhà báo được lắng nghe trực tiếp từ các nhà hoạch định chính sách và cộng đồng địa phương, từ đó chia sẻ các câu chuyện một cách sâu rộng, thúc đẩy đối thoại ở cả cấp quốc gia và khu vực về tương lai của sông Mekong.

Chúng tôi cũng đẩy mạnh sử dụng nền tảng số để tiếp cận người dân một cách hiệu quả hơn. Từ các bảng điều khiển giám sát sông ngòi đến kênh “Flood and Drought TV” trên Facebook, TikTok và YouTube, các công cụ kỹ thuật số giúp việc theo dõi và dự báo trở nên cập nhật và dễ tiếp cận hơn.

Các nội dung cũng được dịch sang ngôn ngữ địa phương để cộng đồng trong lưu vực dễ hiểu và sử dụng. Mục tiêu là xây dựng một kênh đối thoại hai chiều – vừa truyền tải thông tin, vừa lắng nghe người dân.

Với sự hỗ trợ của Vương quốc Anh, MRC đã phát triển ứng dụng “One Mekong” - cung cấp dữ liệu thời gian thực về mực nước và thời tiết, tích hợp trí tuệ nhân tạo để đưa ra cảnh báo sớm. Tính năng iReport cho phép người dân và báo chí phản ánh nhanh các hiện tượng lũ lụt, hạn hán, từ đó giúp cảnh báo kịp thời, bảo vệ sinh kế và tài sản.

555win Login: Xin cảm ơn những chia sẻ của bà!